PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Ludzie nadal skarżą się na długotrwałość postępowań o świadczenia rodzinne i świadczenia wychowawcze, objęte przepisami UE o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Od 1 stycznia 2018 r. sprawy te przekazano wojewodom z uwagi na niewydolność samorządów województw. Nie usunęło to jednak wcześniejszych zaległości
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o dalsze działania dla usprawnienia wypłaty tych świadczeń.
Adam Bodnar napisał do minister Elżbiety Rafalskiej, że wciąż dostaje liczne skargi na długotrwałość postępowań w sprawach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych i wychowawczych, objętych unijnymi przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Zasady koordynacji zakazują pobierania pełnej kwoty świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego w dwóch państwach członkowskich UE. Od 1 stycznia 2018 r. to wojewodowie ustalają, czy w danej sprawie stosuje się przepisy o koordynacji oraz wskazują kraj właściwy do wypłaty świadczeń. Wcześniej była to kompetencja organów samorządu województwa.
W piśmie do MRPiPS z marca 2018 r. Rzecznik wyrażał obawę, że wprowadzone zmiany nie doprowadzą w nieodległym czasie do usunięcia zaległości powstałych, gdy zadania te realizował samorząd województwa. Wskazywał na potrzebę podjęcia jeszcze innych dodatkowych przedsięwzięć i zapewnienia ich realizacji odpowiednim wsparciem finansowym.
W odpowiedzi resort informował o przedsięwzięciach podjętych dla usunięcia tych zaległości, w tym:
zwiększeniu środków finansowych na zadania przejęte przez urzędy wojewódzkie,
utworzeniu specjalnych komórek organizacyjnych,
przeprowadzeniu rekrutacji w celu uzupełnienia bądź zwiększenia kadry przejętej z urzędów marszałkowskich,
przeprowadzeniu szkoleń z unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Minister Elżbieta Rafalska wyrażała wtedy nadzieję, że przejęcie tych zadań przez urzędy wojewódzkie przyniesie pozytywne efekty dla rodzin oczekujących na przyznanie świadczeń, a po zniwelowaniu zaległości wnioski będą rozpatrywane z zachowaniem terminów.
– Niestety, podjęcie tych przedsięwzięć i ich zabezpieczenie w postaci dodatkowego wsparcia finansowego nie doprowadziło dotychczas do usunięcia zaległości, powstałych w okresie, w którym zadania realizował samorząd województwa – napisał Adam Bodnar. A taka sytuacja sprzyja tworzeniu się kolejnych zaległości. Wniosek taki wynika z analizy odpowiedzi dla RPO od urzędów wojewódzkich.
Najbardziej niepokojąca sytuacja występuje w województwie dolnośląskim. Ze względu na przejęcie tam do realizacji ponad 15 tys. zaległych spraw (w tym ponad 7 tys., w których w ogóle nie wszczęto postepowania) oraz zasoby kadrowe, w pierwszej kolejności rozpatrywane są wnioski o świadczenia wychowawcze za okres 2016/2017 oraz wnioski o świadczenie pielęgnacyjne. Wnioski o ustalenie prawa do świadczenia za późniejsze okresy zasiłkowe oraz pozostałe sprawy będą rozpatrywane w dalszej kolejności. Zdaniem Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu precyzyjny termin ich rozpatrzenia nie jest obecnie możliwy.
Także w pozostałych województwach występują opóźnienia w wydawaniu decyzji, wynikające z bardzo dużej liczby prowadzonych postepowań.
Jak podkreśla RPO, świadczenia rodzinne oraz wychowawcze mają na celu wsparcie rodzica opiekującego się dzieckiem, a w tym kontekście czas odgrywa istotną rolę. Długotrwałość procedowania oznacza brak pomocy finansowej państwa.
Przepisy nie przewidują żadnych wyjątków, które pozwoliłyby na przyznanie tych świadczeń osobie nieaktywnej zawodowo i opiekującej się dzieckiem, o ile inny członek rodziny podlega systemowi zabezpieczenia społecznego w jednym lub kilku państwach członkowskich UE. Istnieje wprawdzie możliwość ubiegania się o tymczasowe przyznanie świadczeń w Polsce za okres, w którym instytucja polska nie posiada wszelkich niezbędnych informacji dotyczących uprawnienia do świadczeń w innym państwie, jednakże praktyka taka stosowana jest bardzo rzadko i nie rozwiązuje to problemu. Wydana w tym trybie decyzja ma bowiem wyłącznie charakter czasowy i w przypadku otrzymania świadczeń rodzinnych za granicą, może zaistnieć konieczność zwrotu przyznanych w Polsce tymczasowo świadczeń wraz z odsetkami.
Dlatego Adam Bodnar poprosił minister Elżbietę Rafalską o rozważenie dalszych działań zmierzających do usprawnienia trybu wypłaty tych świadczeń.
