PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Od nieco ponad 100 zł do ponad 3 tysięcy 300 zł kosztowała Skarb Państwa jedna nieodpłatna porada prawna. Od 2016 r. działa w Polsce system nieodpłatnych porad prawnych. Niestety, jak wykazała kontrola NIK system ten jest nieefektywny, gdyż tylko niespełna 1/4 jego możliwości została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem.Nie przyczynił się też znacznie do eliminowania nierówności w dostępie do profesjonalnej pomocy prawnej. Z początkiem 2016 r. wszystkie powiaty uruchomiły na terenie Polski 1524 punkty nieodpłatnej pomocy prawnej, w których osoby uprawnione mogą uzyskać pomoc profesjonalnego prawnika w niektórych kategoriach spraw. Kontrola NIK wykazała jednak, że Polacy nie korzystają z finansowanych przez państwo porad prawnych. Przeciętnie w jednym dniu pracy takiego punktu, udzielona została jedna porada, która najczęściej trwała nie więcej niż godzinę. Tym samym, zaledwie jedna czwarta czasu pracy punktów npp została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem. Według NIK, wynika to z niedopasowania organizacji systemu do potrzeb społecznych, które nie zostały zbadane na etapie jego tworzenia. Powoduje to, że pomoc ta nie jest dostępna dla osób, które faktycznie jej potrzebują, a nie spełniają wymogów ustawy. Niska frekwencja w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej jest także spowodowana brakiem informacji o możliwości skorzystania z takiej pomocy. Kontrola wykazała także, że w Polsce brakuje edukacji prawnej. W wielu przypadkach osoby potrzebujące pomocy nie mają świadomości, że ich problem wymaga konsultacji z prawnikiem. Standardy europejskie przewidują możliwość uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej osoby w trudnej sytuacji życiowej lub materialnej. W Polsce funkcjonowały już rozwiązania zapewniające pomoc prawnika dla takich osób w trakcie postępowań sądowych. Dostęp do pomocy jest jednak potrzebny zanim sprawa trafi do sądu, tak aby w miarę możliwości rozwiązać problem bez przeprowadzania kosztownego i długotrwałego procesu. Mimo krótkiego okresu funkcjonowania tego systemu, potwierdziły się wątpliwości co do braku skuteczności przyjętych rozwiązań zgłaszane już podczas prac nad projektem ustawy. Wprowadzane w tym czasie rozszerzenie grupy uprawnionych z ok. 3.1 mln do ok. 21 mln osób nie spowodowało pełnego wykorzystania możliwości stworzonego systemu. Organizacja sieci 1524 punktów npp działających przez około 20 godzin w tygodniu i wynagradzanie za gotowość do udzielania porad od początku budziły pytania o racjonalność wydatków finansowanych z budżetu państwa. Pisała o tym prasa, posłowie występowali z interpelacjami, a w maju 2016 r. Sejmowa Komisja ds. Kontroli Państwowej rekomendowała NIK przeprowadzenie kontroli. Kontrolą objęto Ministerstwo Sprawiedliwości, 13 starostw powiatowych i 5 miast na prawach powiatu. Dotyczyła ona 2016 i pierwszej połowy 2017 r. Cały raport na stronie NIK
