PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
RPO skierował wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisu Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym. Po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotuhipoteki lub zastawu. Kwestionowany we wniosku przepis narusza konstytucyjną zasadę równej ochrony własności, a także zasadę równości i powszechności opodatkowania, wprowadzając szczególnie restrykcyjne rozwiązania w odniesieniu do określonej kategorii podatników. Ustawodawca różnicuje zasady przedawnienia zobowiązań podatkowych w zależności od majątku podatnika. Wobec podatników będących właścicielami nieruchomości czy też rzeczy lub praw, na których można ustanowić zastaw skarbowy, organy podatkowe mają nieograniczone w czasie możliwości dochodzenia zobowiązań podatkowych. Natomiast w sytuacji podatników, wobec których zastosowano inne formy zabezpieczenia zobowiązania podatkowego, przedawnienie zobowiązań następuje na zasadach ogólnych. RPO podkreśla, że w demokratycznym państwie prawnym nie może dochodzić do sytuacji, w których na skutek niekonstytucyjnych regulacji prawnych obywatel może stać się dożywotnim dłużnikiem państwa, jeżeli posiada określone składniki majątku, na których można dokonać zabezpieczenia. Ustawodawca regulując instytucję przedawnienia w prawie podatkowym powinien dążyć do ustabilizowania sytuacji podatników poprzez ustanowienie jasnych gwarancji, że z upływem określonego czasu zobowiązanie podatkowe wygaśnie. W przeciwnym razie może dochodzić do sytuacji, w których organy podatkowe będą korzystały z zakwestionowanego przepisu w sposób instrumentalny. Skargi wpływające do Rzecznika potwierdzają, że w poszczególnych przypadkach, po wydaniu decyzji wymiarowej, organy podatkowe tuż przed upływem terminu przedawnienia decydowały się na ustanowienie hipoteki przymusowej, aby w konsekwencji wyłączyć przedawnienie zobowiązania podatkowego. Obecnie sądy administracyjne zajmują korzystne dla podatników stanowisko i konsekwentnie odmawiają stosowania tego przepisu, będącego odpowiednikiem regulacji uznanej przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodną z Konstytucją RP (w sprawie o sygn. SK 40/12). Nie jest to jednak rozwiązanie wystarczające dla zapewnienia ochrony praw obywateli. Nie do zaakceptowania jest bowiem sytuacja, w której podatnicy zmuszeni są do kierowania spraw na drogę sądową, z tego względu, że od przeszło dwóch lat od wydania wspomnianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, nie dokonano odpowiedniej zmiany przepisów.
Wojewódzki Sąd Administracyjny: Decyzja o umorzeniu zaległości podatkowej nie może być dowolna Przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Łodzi nieprawomocnie zakończyła się sprawa podatnika, który kwestionował decyzję łódzkiej Izby Skarbowej o odmowie umorzenia zapłaty zaległego podatku powstałego w wyniku wprowadzenia go w błąd przez władze publiczne. Sąd uwzględnił skargę i uchylił decyzję przekazując sprawę organowi niższego szczebla do ponownego rozpatrzenia. HFPC przystąpiła do postępowania jako organizacja społeczna. W swoim stanowisku HFPC wyraziła opinię, że kwestia umorzenia zaległości podatkowej nie może zależeć od dowolnej decyzji organu niekontrolowanej przez nikogo. Do postępowania na prośbę HFPC oraz podatnika przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich. WSA podzielił zarzuty podatnika oraz HFPC. Zdaniem sądu organ musi uzasadnić swoją decyzję o odmowie przyznania ulgi tak, żeby dać możliwość sądowi oraz stronie postępowania skontrolowania tej decyzji. Sąd podkreślił, że uznanie administracyjne organu nie może być dowolne. W ocenie sądu w tej konkretnej sprawie zabrakło odpowiedniego zbadania, czy istniał w niej interes publiczny, który może być podstawą do umorzenia zobowiązań podatkowych. Sąd stwierdził, że interes publiczny nie może równać się interesowi fiskalnemu państwa. Interes publiczny należy rozważyć w szerszej perspektywie wynikającej z zasady demokratycznego państwa prawa, a także ewentualnych wydatków państwa, które musiałby być poniesione, gdyby nie udzielono ulgi (m.in. na pomoc społeczną). W postępowaniu przed WSA w Łodzi HFPC reprezentowali mec. Robert Krasnodębski z kancelarii Weil współpracujący pro bono z HFPC oraz prawnik HFPC ? Adam Ploszka. Sprawa była prowadzona w ramach programu klinika ?Prawa Człowieka a Podatki? Ze stanowiskiem HFPC można zapoznać się tutaj.