PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Co zrobić, jeśli ważny świadek, w sprawie cywilnej lub karnej, mieszka np. w Londynie i z różnych względów nie może przyjechać na proces do Warszawy czy Rzeszowa? Jak poradzić sobie z dostarczeniem za granicę groźnego więźnia, którego chce przesłuchać sąd w innym kraju? Czym skusić zagranicznego specjalistę, by znalazł czas na daleką podróżi w innym państwie wystąpił jako biegły sądowy? Najprostsza odpowiedź brzmi: przeprowadzić sądową wideokonferencję. Ministerstwo Sprawiedliwości jest jednym z liderów unijnego projektu mającego na celu promocję stosowania wideokonferencji w postępowaniach transgranicznych – czyli takich, gdy uczestnicy postępowania pochodzą przynajmniej z dwóch krajów. W siedzibie ministerstwa spotkali się (w piątek 8 września 2016 r.) eksperci z Austrii, Belgii, Chorwacji, Estonii, Włoch i Polski. Realizują projekt skierowany m.in. do sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, biegłych, świadków i tłumaczy.
RAPORT W LISTOPADZIE
Podczas roboczej sesji pracowano nad raportem, który w listopadzie 2016 r. znajdzie się na europejskim portalu e-sprawiedliwość (e-justice.europa.eu), a przez Ministerstwo Sprawiedliwości zostanie przekazany do wszystkich sądów w Polsce. Raport pokaże przykładowe sprawy cywilne i karne wskazane do przesłuchań na odległość. Powstanie też praktyczny przewodnik wskazujący ?krok po kroku?, jak zorganizować wideokonferencję ? od złożenia wniosku po końcowe sprawozdanie. Ministerstwo Sprawiedliwości jest koordynatorem prac nad taką instrukcją.
SĄDY NA ŁĄCZACH
W ramach projektu prowadzone są w sądach testy połączeń transgranicznych. W Polsce przeprowadza je Sąd Okręgowy w Warszawie. Przygotowywane są również zalecenia dla państw unijnych określające wspólne wymogi dla sprzętu do wideokonferencji. Tak by łączenie się między sądami w różnych krajach przebiegało bez zakłóceń technicznych. Ważne jest też opracowanie jednolitego dla całej Unii Europejskiej formularza wniosku o sądową wideokonferencję. Całością przedsięwzięcia kieruje Austria, która z myślą o swych sądach krajowych stworzyła centralny system rezerwowania wideokonferencji. Dostęp do systemu mają wszystkie austriackie sądy. Mogą one w ten sposób zamawiać sale rozpraw wyposażone w odpowiedni sprzęt. Natomiast Polskę zaproszono do unijnego projektu jako jednego z liderów informatyzacji wymiaru sprawiedliwości, czego przykładem jest wdrażanie nagrywania rozpraw (e-protokół).
PRAWO A PRAKTYKA
Prawo wspólnotowe od dość dawna daje możliwość stosowania w krajach członkowskich wideokonferencji w sprawach transgranicznych. Wśród podstaw prawnych wymienić można konwencję z 2000 r. o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami UE, rozporządzenie Rady Europejskiej z 2001 r. w sprawie współpracy państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych oraz pochodzącą z tego samego roku decyzję ramową Rady w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym. W praktyce wideokonferencje nie są jednak wykorzystywane w wystarczającym stopniu. Dotyczy to większości krajów Wspólnoty. W Polsce stosuje się obecnie tę metodę przesłuchań w przypadku około 40-50 spraw rocznie. Odpowiednim sprzętem dysponuje już połowa sądów cywilnych. Stopniowo będzie on instalowany również w sądach karnych. Zakłada się, że do końca 2019 r. w każdym polskim sądzie znajdą się urządzenia do wideokonferencji. PRZESŁUCHANIA NA ODLEGŁOŚĆ
Przesłuchania na odległość znacznie ułatwiają prowadzenie spraw transgranicznych i obniżają ich koszty. Dzięki wideokonferencjom sądy zyskują większą elastyczność w wyznaczaniu terminów przesłuchań świadków, pokrzywdzonych czy biegłych z innych państw. Jest to również metoda wygodniejsza dla samych uczestników postępowania, gdyż nie wymaga podróży. Wideokonferencje mogą być tłumaczone, a miejscem przesłuchania nie musi być sąd. Świadek przy wykorzystaniu przenośnego sprzętu może zeznawać np. w szpitalu lub placówce dyplomatycznej. Możliwe jest również prezentowanie dokumentów.
DOBRO DZIECI I BEZPIECZEŃTWO
Wideokonferencje to instrument szczególnie przydatny np. w przypadku spraw dotyczących sporów o opiekę nad dzieckiem, gdy strony przebywają w różnych krajach. Wykorzystanie technologii wideo przyśpiesza i usprawnia postępowanie w takich wrażliwych przypadkach, co jest szczególnie istotne dla dobra dzieci. Wideokonferencje ułatwiają też przesłuchanie w sprawach transgranicznych niebezpiecznych więźniów – nie trzeba ich konwojować za granicę. Inny aspekt to wykorzystanie wideokonferencji do przesłuchiwania świadków zastraszanych i takich, którzy ze względu na swoje bezpieczeństwo potrzebują szczególnej ochrony. Podczas przesłuchania na odległość dzięki zaawansowanej technice łatwiej chronić tożsamość. PODSUMOWANIE W WIEDNIU Program promujący wideokonferencje w sądownictwie krajów Unii Europejskiej zostanie w październiku podsumowany na spotkaniu w Wiedniu. W przyszłości, również dzięki aktywnym działaniom Ministerstwa Sprawiedliwości, projekt może być rozszerzony na państwa spoza Wspólnoty, takie jak Norwegia, Islandia i Ukraina.
Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwo Sprawiedliwości
