PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Krzysztof Kwiatkowski mówi o ubiegłorocznych największych sukcesach swojego resortu.
– Miniony 2010 r. był czasem wielu osiągnięć w zakresie wymiaru sprawiedliwości. Nowe inicjatywy legislacyjne, a także m.in. intensywne działania z wykorzystaniem informatycznych technologii sprawiły, że polski wymiar sprawiedliwości staje się nie tylko nowoczesnym, ale przede wszystkim coraz bardziej dostępnym dla obywateli ? podsumowował miniony rok minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski.
Oto najważniejsze inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości podjęte w 2010 r.
E-sąd ? sukces większy od oczekiwań
Dokładnie rok temu ? 1 stycznia 2010 r. – ruszył e-sąd, czyli elektroniczne postępowanie upominawcze. Utworzony wówczas w Sądzie Rejonowym w Lublinie XVI Wydział Cywilny swoją właściwością obejmuje cały kraj. Główne cele powstania e-sądu to: uproszczenie i przyspieszenie procesu, obniżenie kosztów postępowania, skrócenie czasu wydania nakazu, a przede wszystkim odciążenie sądów rozpatrujących sprawy, w których stan faktyczny nie jest skomplikowany i nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego. Uruchomienie e-sądu okazało się jednym z największych sukcesów wymiaru sprawiedliwości 2010 roku. Najlepszym dowodem na to jest liczba spraw, które do tej pory wpłynęły do XVI Wydziału Cywilnego lubelskiego Sądu Rejonowego. W trakcie pierwszego roku działania e-sądu wpłynęło do niego prawie 700 tysięcy spraw (dokładnie 686.973 ? dane z 30 grudnia 2010 r.)! Z tego 635.751 spraw już załatwiono, w tym 613.153 przez wydanie nakazów zapłaty. Tylko w 18.562 sprawach wniesiono sprzeciwy od nakazów zapłaty (2,9% w stosunku do wydanych nakazów). W 12.367 sprawach stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty (1,9% ogółu załatwionych spraw). Dotychczas nadano klauzule wykonalności 310.468 nakazom. Przedstawione liczby pokazują, że elektroniczne postępowanie upominawcze wprowadzone od 1 stycznia 2010 r. odniosło bardzo duży sukces. Wpływ spraw do e-sądu jest znacznie większy niż zakładano. Przyjmowaliśmy bowiem, że w pierwszym roku działalności e-sądu wpłynie do niego około 400 tysięcy spraw. Niewątpliwie na popularność e-sądu składa się wiele czynników, w tym m.in. znacznie niższe koszty postępowania. Powodowie przy wniesieniu pozwu opłacają tylko ¼ opłaty zamiast całej i nie muszą oczekiwać na zwrot przez sąd ¾ opłaty w razie zakończenia sprawy przez wydanie prawomocnego nakazu zapłaty. Ponadto powodowie nie muszą uiszczać opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, bowiem nie składają w e-sądzie dokumentu pełnomocnictwa, a jedynie powołują się na jego udzielenie. Znacznie niższe są także koszty przygotowania i wysłania pozwów, ponieważ powodowie nie muszą ponosić opłat pocztowych, nie zużywają papieru i drukarek. Uiszczone w e-sądzie koszty sądowe już na dzień 31 sierpnia 2010 r. opiewały na kwotę 15 308 744 zł., co oznacza, że obywatele, w tym przedsiębiorcy nie musieli kredytować skarbu Państwa kwotą ponad 45 mln złotych. To nie koniec. Dalsze zwiększenie atrakcyjności e-sądu nastąpi przez skrócenie czasu rozpoznawania spraw.
Księga wieczysta w ingernecie
Możliwość przejrzenia księgi wieczystej bez konieczności wizyty w sądzie Sukces e-sądu to dowód także na to, że zgodnie ze składanymi przez nas deklaracjami, 2010 r. był czasem swoistej rewolucji informatycznej w wymiarze sprawiedliwości. Rewolucji, którą udało się przeprowadzić m.in. dzięki kolejnemu działaniu podjętemu przez Ministerstwo Sprawiedliwości ? uruchomieniu możliwości przeglądania ksiąg wieczystych przez Internet. Polki i Polacy od 16 czerwca 2010 r. bez konieczności wizyty w sądzie ? jak to miało miejsce do tej pory ? mogą przejrzeć swoją księgę wieczystą nie wychodząc z domu. Liczba osób, które – już w pierwszym dniu uruchomienia możliwości przeglądania ksiąg przez Internet – skorzystały z tego rozwiązania jest zdumiewająca. Na nasze strony w kilkanaście godzin po uruchomieniu tej usługi zalogowało się ponad 100 tysięcy osób! Do tej pory w ten sposób swoje księgi przejrzało kilka milionów osób. Ogromne zainteresowanie jakim cieszy się uruchomiona przez nas możliwość przeglądania ksiąg wieczystych w Internecie pokazuje ogromną skalę zapotrzebowania na tego rodzaju usługę.
Nadzór elektroniczny więźniów
Nowoczesne technologie w wymiarze sprawiedliwości to także kolejny etap wdrażania Systemu Dozoru Elektronicznego, czyli możliwości odbywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Ostatnie 12 miesięcy to czas przełomu w tym Systemie. Z miesiąca na miesiąc coraz większa grupa skazanych zamiast odbywać karę za kratami zakładu karnego, odbywa ją pod dozorem z elektroniczną bransoletką umieszczoną np. na nodze. To nie tylko tańsze rozwiązanie (przypomnę, że koszt utrzymania jednego skazanego w zakładzie karnym to obciążenie dla budżetu państwa w wysokości ok. 2300 zł miesięcznie), ale i skuteczny sposób na resocjalizację skazanego, który mimo odbywania kary może uczestniczyć w życiu społecznym, czy też pracować na utrzymanie rodziny. Aktualnie System Dozoru Elektronicznego znajduje się w trzecim etapie wdrażania i funkcjonuje w apelacjach: białostockiej, krakowskiej, lubelskiej i warszawskiej. Ten etap wdrażania stwarza potencjalną możliwość wykonywania kary w SDE w stosunku dla 2000 skazanych. Pełna realizacja systemu została zaplanowana w V etapach, gdzie ostatni V etap (od 1 stycznia 2012 r. do 31 sierpnia 2014 r.) umożliwi wykonywanie kary pozbawienia wolności w SDE na terenie całego kraju dla potencjalnej maksymalnej liczby 7500 skazanych (w wymiarze dziennym i miesięcznym). Na dzień 30 grudnia 2010 r. wykonaniem kary w systemie SDE zostało objętych łącznie 587 skazanych z czego 401 odbywa karę, a 186 ukończyło jej odbywanie. Od dnia 1 stycznia 2011 r. System Dozoru Elektronicznego zostanie rozszerzony o możliwość wykonania kary dla kolejnych 2000 skazanych i obszar właściwości terytorialnej apelacji poznańskiej, gdańskiej i rzeszowskiej oraz Sąd Okręgowy w Łodzi co łącznie potencjalnie umożliwi wykonanie kary w stosunku do 4000 skazanych.
Trochę luźniej w więzieniach
Podstawowym problemem polskiego więziennictwa w ostatnich latach było przeludnienie zakładów karnych i aresztów śledczych. 2010 rok okazał się w tym zakresie czasem przełomu. 21 czerwca mijającego roku po raz pierwszy od 10 lat zaludnienie jednostek penitencjarnych nie przekroczyło normatywnej pojemności i wynosiło 99,8%. Na dzień 23 grudnia 2010 r. liczba osadzonych zakwaterowanych w oddziałach mieszkalnych zakładów karnych lub aresztów śledczych oraz w podległych im oddziałach zewnętrznych nie przekroczyła w skali kraju ogólnej pojemności tych zakładów i wynosiła 96,7%. W jednostkach penitencjarnych przebywało ogółem 78 497 osadzonych. Dla porównania w 2009 r. przebywało tam 83 791 osadzonych., w 2008 r. ? 82 882, w 2007 r. ? 87 462, a w 2006 r. ? 88 374 osadzonych. Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Służba Więzienna podejmowali szereg działań, których celem było zmniejszenie zaludnienia jednostek penitencjarnych. Przede wszystkim była to budowa nowych miejsc zakwaterowania oraz pozyskiwanie na cele mieszkalne, poprzez adaptację, dodatkowych pomieszczeń wypełniających dotąd inne funkcje. Od początku 2006 r. realizując przyjęty przez rząd ?Program pozyskania 17.000 miejsc w jednostkach organizacyjnych więziennictwa w latach 2006?2009? uzyskano łącznie 13.930 nowych miejsc zakwaterowania. W 2010 r. uzyskano 1.318 nowych miejsc zakwaterowania, przy planowanych 1.275 miejscach. Reforma Służby Więziennej W 2010 r. z inicjatywy Ministra Sprawiedliwości rozpoczęła się pierwsza od 50 lat reforma więziennictwa. W listopada br. zakończono jej I etap polegający na wdrożeniu oddziałów penitencjarnych. Reforma objęła zakłady karne i areszty śledcze powyżej 200 osadzonych. Oddziały penitencjarne stanowią wydzieloną część zakładu karnego/aresztu śledczego dysponującą oddzielną specjalnie dobraną kadrą obsługującą poszczególne grupy osadzonych dobranych według takich kryteriów, jak stopień demoralizacji, stwarzane zagrożenie społeczne, podatność na resocjalizację. Określone przez projektodawcę warunki, w jakich będą przebywać szczególnie chronieni skazani i tymczasowo aresztowani w zakładach karnych oraz aresztach śledczych, mają na celu zwiększenie ich bezpieczeństwa, poprzez m.in. ograniczenie możliwości dostępu do nich osób trzecich (współosadzeni, osoby przybywające na widzenia), a także zintensyfikowanie kontroli ich zachowania podczas pobytu w jednostce penitencjarnej (np. oddzielne spacery, kontrola przy każdym wejściu i wyjściu z oddziału mieszkalnego lub celi). W 2010 r.zintensyfikowano działania profilaktyczne w zakresie zapobiegania samobójstwom osadzonych. Przygotowano i zrealizowano szkolenia specjalistyczne dla wszystkich psychologów penitencjarnych, pracujących w zakładach karnych i aresztach śledczych. Zapobieganie samobójstwom jest również tematem szkoleń specjalistycznych dla wychowawców i funkcjonariuszy pionu ochronnego. W dalszym ciągu kontynuowane są szkolenia wychowawców w dziedzinie negocjacji w sytuacjach kryzysowych (w jednostkach penitencjarnych jest już przeszkolonych 230 negocjatorów). Podjęte działania przynoszą oczekiwane, pozytywne skutki. Należy podkreślić, że od 1 stycznia 2009 r. do 28 grudnia 2009 r. w jednostkach penitencjarnych odnotowano 38 samobójstw osadzonych. Po wdrożeniu profesjonalnych procedur i programów przez Służbę Więzienną, od 1 stycznia 2010 r. do 28 grudnia 2010 r. odnotowano 31 samobójstw. Najbardziej widoczne zmiany ilościowe w 2010 r. dokonały się w zakresie liczby samouszkodzeń osadzonych – spadek o 819 tj. o 46,4%, prób samobójczych – spadek o 60 tj. o 23,7% i samobójstw – spadek o 11 tj. o 29,3%.
Podwyżki dla sędziów
2010 rok to wyjątkowy czas także dla inwestycji w sądownictwie. Otworzono nowe siedziby sądów w m.in. Łodzi, Częstochowie, Gliwicach i Rzeszowie. Zakończone zostały inwestycje w Bielsku-Białej, Ciechanowie, Ostrołęce. Przewidywane wykonanie wydatków na budownictwo inwestycyjne (według stanu na 15 października 2010 r.) wynosi prawie 281 milionów zł. Warto przypomnieć, że udało nam się w budżecie na 2011 r. utrzymać prawie czteroprocentowy wzrost wynagrodzeń sędziowskich, który jest efektem przyjętej w 2009 roku regulacji łączącej wynagrodzenia sędziowskie ze wzrostem średniego wynagrodzenia w gospodarce. Tylko sędziowie i nauczyciele, jako jedyne dwie grupy finansowane bezpośrednio z budżetu państwa, mogą liczyć na wzrost wynagrodzeń w przyszłym roku. Był to priorytet Ministra Sprawiedliwości w trakcie prac nad projektem budżetu na rok 2011. Co bardzo ważne, dzięki staraniom Ministerstwa Sprawiedliwości pracownicy sądów zostaną wyłączeni spod planowanej 10% redukcji zatrudnienia w państwowych jednostkach budżetowych.
Pozwy zbiorowe
19 lipca 2010 r. weszła w życie ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ustawa wprowadziła unormowanie sądowego postępowania grupowego – spraw w których dochodzone są roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na jednakowej podstawie faktycznej lub prawnej, jeżeli istotne okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie są wspólne dla wszystkich roszczeń.
