PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
ETPC zakomunikował polskiemu rządowi skargi niepowołanych sędziów
Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował polskiemu rządowi skargi osób, których powołań na stanowiska sędziowskie odmówili prezydenci Lech Kaczyński (w 2008 r.) i Andrzej Duda (w 2016 r.). Skarżący zarzucają władzom polskim naruszenie art. 6, 8 i 13 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Postępowanie przed ETPC dotyczy połączonych skarg sześciu niepowołanych kandydatów. Troje z nich startowało w konkursach na stanowiska sędziowskie w 2005 r. i 2006 r. Wszyscy zostali pozytywnie zaopiniowani przez zgromadzenia ogólne sędziów oraz wysunięci do powołania w uchwale Krajowej Rady Sądownictwa. Mimo to w styczniu 2008 r. Prezydent wydał postanowienie o odmowie ich powołania, niezawierające żadnego uzasadnienia. Przez kolejne lata równolegle toczyło się postępowanie przed sądami administracyjnymi i Trybunałem Konstytucyjnym. Ostatecznie, w październiku 2012 r. NSA oddalił skargę kasacyjną niepowołanych kandydatów, wskazując m.in. że kwestia powołań sędziowskich stanowi materię konstytucyjną i nie podlega kognicji sądów administracyjnych. Z kolei Trybunał Konstytucyjny w postanowieniach z czerwca 2012 i czerwca 2013 r. (utrzymanym w mocy postanowieniem z 2014 r.) odmówił nadania biegu skargom konstytucyjnym wniesionym przez kandydatów.
Powołania trzech pozostałych kandydatów, których skargi rozpozna ETPC, odmówił prezydent Andrzej Duda w 2016 r. Złożyli oni skargi do WSA w Warszawie, które zostały jednak odrzucone w grudniu 2016 r. Sąd, odwołując się do wcześniejszego orzecznictwa w opisanych wyżej sprawach, wskazał, że kompetencja prezydenta do powoływania sędziów ma charakter dyskrecjonalny i nie podlega kontroli sądowej. W grudniu 2017 r. NSA oddalił skargi kasacyjne złożone kandydatów. W postępowaniu tym uczestniczyli także Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Helsińska Fundacja Praw Człowieka. W swojej skardze kasacyjnej HFPC argumentowała m.in., że przyjęcie, iż prezydentowi przysługuje nieograniczona i niepodlegająca kontroli kompetencja do odmowy powołania sędziego, zagrażałoby niezależności sądownictwa i niezawisłości sądów, a także byłoby niezgodne ze standardami międzynarodowymi.
W swoich skargach do ETPC wszyscy niepowołani kandydaci podnieśli zarzut naruszenia art. 6 (prawo do sądu) i art. 13 EKPC (prawo do skutecznych środków zaskarżenia). Dodatkowo kandydaci niepowołani przez prezydenta A. Dudę zarzucili także naruszenie art. 8 EKPC (prawo do ochrony prywatności) wskazując, że arbitralna odmowa powołania zniszczyła ich kariery zawodowe.
Kalendarium:
Niepowołanie sędziów przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego
⇒ 16 stycznia 2008 r.: postanowienie Prezydenta Lecha Kaczyńskiego o odmowie powołania kandydatów wysuniętych przez KRS na stanowiska sędziowskie;
⇒ luty i marzec 2008 r.: odrzucenie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie skarg niepowołanych kandydatów na bezczynność Prezydenta;
⇒ 23 czerwca 2008 r.: umorzenie przez Trybunał Konstytucyjny postępowania w sprawie z wniosku Pierwszego Prezesa SN o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między Prezydentem a Krajową Radą Sądownictwa w kwestii kompetencji do opiniowania kandydatów na stanowiska sędziowskie;
⇒ styczeń, luty i marzec 2011 r. – odrzucenie przez WSA w Warszawie skarg niepowołanych kandydatów na postanowienie Prezydenta o odmowie powołania;
⇒ 19 czerwca 2012 r. – umorzenie przez TK postępowania w sprawie skarg konstytucyjnych wniesionych przez niepowołanych kandydatów;
⇒ październik 2012 r. – oddalenie przez NSA skarg kasacyjnych niepowołanych kandydatów;
⇒ 12 czerwca 2013 r. – odmówienie nadania przez TK biegu nowym skargom konstytucyjnym wniesionym przez niepowołanych kandydatów;
⇒ 5 marca 2014 r. – utrzymanie przez TK w mocy powyższego postanowienia;
⇒ 7 września 2014 r. – wniesienie przez troje niepowołanych kandydatów skargi do ETPC;
⇒ 14 maja 2020 r. – zakomunikowanie przez ETPC połączonych spraw rządowi RP.
Niepowołanie sędziów przez Prezydenta Andrzeja Dudę
⇒ czerwiec 2016 r. – postanowienie Prezydenta Andrzeja Dudy o odmowie powołania trzech kandydatów na stanowisko sędziowskie;
⇒ 29 i 30 grudnia 2016 r. – odrzucenie przez WSA w Warszawie skarg niepowołanych kandydatów;
⇒ 7 grudnia 2017 r. – oddalenie skarg kasacyjnych przez NSA;
⇒ 28 lutego 2018 r. – wniesienie przez trzech niepowołanych kandydatów skargi do ETPC;
⇒ 14 maja 2020 r. – zakomunikowanie przez ETPC połączonych spraw rządowi RP.
