Pracownicy Biura RPO przeprowadzili w 2011 r. badania 11 dużych zakładów karnych i aresztów śledczych dotyczące traktowania osadzonych stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa jednostki penitencjarnej („osadzonych niebezpiecznych”). Zmian legislacyjnych wymaga sposób weryfikacji takich decyzji.
W obowiązującym systemie prawnym brakuje przepisu, który wyraźnie nakazywałby obligatoryjne przeprowadzenie badań psychologicznych przed weryfikacją decyzji o przedłużeniu statusu niebezpiecznego. Należałoby również rozważyć możliwość obowiązkowego sporządzania opinii o osadzonym przez wychowawcę. Wprowadzone zmiany obligowałyby do rzetelnego zbadania występowania przesłanek kwalifikujących osadzonego do dalszego pobytu w oddziale lub celi dla niebezpiecznych. W przeważającej większości osadzeni niebezpieczni nie są poddawani wzmożonym oddziaływaniom penitencjarnym przez naukę, pracę czy terapię, służącym w szczególności zmniejszaniu napięć emocjonalnych, ograniczaniu tendencji do zachowań agresywnych i samoagresywnych. Istotnym problemem jest również forma udzielania widzeń osadzonym niebezpiecznym z osobami bliskimi.
Praktyka w tym zakresie jest niejednolita, natomiast obowiązujące przepisy wyraźnie stanowią, że widzenia mogą być udzielane w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobami odwiedzającymi, jeżeli zachodzi poważne zagrożenie bezpieczeństwa osób odwiedzających. W pozostałych przypadkach realizacja widzeń powinna przebiegać przy oddzielnym stoliku, w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt skazanego z odwiedzającym. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska i rozważenie możliwości podjęcia odpowiedniej inicjatywy ustawodawczej.
KARA UMIESZCZENIA W CELI IZOLACYJNEJ.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają wnioski od osób pozbawionych wolności dotyczące przepisów regulujących karę umieszczenia w celi izolacyjnej. Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w kodeksie karnym wykonawczym, za jedno przekroczenie wymierza się tylko jedną karę dyscyplinarną. W katalogu kar dyscyplinarnych występuje, jako kara samoistna, pozbawienie możliwości otrzymania paczek żywnościowych, na okres do 3 miesięcy. Autorzy wniosków uważają, że w przypadku wymierzenia im kary umieszczenia w celi izolacyjnej na okres do 28 dni, której jednym z elementów jest pozbawienie możliwości otrzymania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym kara została wymierzona – karani są dwoma karami za jedno przekroczenie dyscyplinarne.
Również w ocenie Rzecznika rozwiązanie przyjęte w kodeksie karnym wykonawczym jest niespójne. Jeżeli przyjąć, że ukaranego karą umieszczenia w celi izolacyjnej należy pozbawić także prawa otrzymania paczki żywnościowej, to zakaz ten powinien dotyczyć przede wszystkim okresu, na który wymierzona jest kara umieszczenia w celi izolacyjnej. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych w celu zmiany kwestionowanych przepisów.
PoPrawny Poznański serwis prawny
