PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Wyrok w sprawie aresztowania i nielegalnego transferu niemieckiego obywatela Khaleda El-Masriego przez CIA to historyczny moment, ponieważ po raz pierwszy pociągnięto do odpowiedzialności państwo europejskie za udział w tajnych programach Stanów Zjednoczonych. To kamień milowy w walce z bezkarnością, mówi AI i Międzynarodowa Komisja Prawników. Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał jednomyślnie, że Była Jugosłowiańska Republika Macedonii (Macedonia) jest odpowiedzialna za bezprawne zatrzymania niemieckiego obywatela, wymuszone zaginięcie, tortury i inne formy znęcania się, a także jego transfer z Macedonii do miejsc, gdzie cierpiał z powodu dalszych poważnych naruszeń praw człowieka. Ponadto orzekł, że Macedonia nie spełniła swojego obowiązku przeprowadzenia skutecznego śledztwa.
– Wyrok ten potwierdza rolę Macedonii w programie nielegalnych transferów i tajnych więzień CIA i jest ważnym krokiem w kierunku egzekwowania odpowiedzialności Europy za współudział w transferach i torturach – mówi Julia Hall, ekspertka Amnesty International ds. walki z terroryzmem i praw człowieka. – Macedonia nie jest odosobnionym przypadkiem. Wiele innych europejskich rządów w zmowie ze Stanami Zjednoczonymi brało udział w porwaniach, transferach, wymuszonych zaginięciach i torturach w trakcie operacji CIA. Wyrok ten oznacza postęp, ale pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby zapewnić wyegzekwować odpowiedzialność w całej Europie.
– Inne europejskie rządy – takie jak Polski, Litwy, Rumunii, przeciwko którym trwają sprawy w Europejskim Trybunale Praw Człowieka – powinny zwrócić uwagę na wyrok i podjąć działania w celu zapewnienia, że prawda zostanie ujawniona, dokładne, skuteczne, niezależne i bezstronne śledztwo przeprowadzane a winni zostaną pociągnięci do odpowiedzialności. Orzeczenie Trybunału służy również podkreśleniu braku odpowiedzialności i zadośćuczynienia ze strony Stanów Zjednoczonych – wniosek złożony przeciwko CIA przez Khaleda El-Masriego został odrzucony przez amerykańskie sądy po powołaniu się przez administrację Stanów Zjednoczonych na „przywilej tajemnicy państwowej”. 31 grudnia 2003 r. władze macedońskie aresztowały El-Masriego, który udał się do Macedonii z Serbii. Trzymano go w odosobnieniu, poddano wymuszonemu zaginięciu, wielokrotnie przesłuchiwano i maltretowano, aż do 23 stycznia 2004 r., kiedy to został przekazany agentom CIA. W ramach amerykańskiego programu nielegalnych transferów i tajnych więzień CIA El-Masri został przetransportowany do tajnego ośrodka w Afganistanie. Tam był przetrzymywany bezprawnie w tajemnicy – nie postawiono mu żadnych zarzutów a jego zatrzymanie nie podlegało kontroli sądowej. Nie miał dostępu do adwokata. Był przetrzymywany w odosobnieniu. Trwało to ponad cztery miesiące. Podczas pobytu w Afganistanie był poddawany torturom i innym formom znęcania się. 28 maja 2004 r. El-Masri został wprowadzony do samolotu i przewieziony do Albanii, gdzie go uwolniono.
Sprawa Al-Nashiri przeciwko Polsce
Saudyjczyk Abd al-Rahim al-Nashiri oskarżył Polskę przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu o dopuszczenie do torturowania go, naruszenie prawa do życia i przewlekłość postępowania prokuratorskiego. Al-Nashiri miał być przetrzymywany na terenie Polski w okresie od 5 grudnia 2002 r. do 6 czerwca 2003 r. Zgodnie z zeznaniami al-Nashiriego w trakcie przesłuchań prowadzonych w tym okresie naruszono jego prawa człowieka. W lipcu br. Trybunał zakomunikował rządowi polskiemu skargę w sprawie Al-Nashiri przeciwko Polsce i zobowiązał go do udzielenia szeregu informacji.