PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
„Powinniśmy przewidywać nie tylko to, co zwykle się zdarza, ale także to, co możliwie jest w stanie się wydarzyć, jeśli nie chcemy być przytłoczeni i odrętwieni z powodu rzadkich wydarzeń tak jak gdyby były one nieprzewidywalne”
(Lucjusz Anneusz Seneka)
W ostatnich tygodniach europejscy sędziowie zostali na wielu płaszczyznach skonfrontowani z kryzysem Covid-19.
Wyzwania, jakie przed nimi stanęły, były wyjątkowe: chęć służenia współobywatelom, okazywanie solidarności i wsparcia w czasie epidemii, obowiązek kontrolowania zgodności z prawem rozwiązań wprowadzanych w związku z wprowadzaniem stanów nadzwyczajnych w takim zakresie, na jaki pozwalają władze polityczne, konieczność zmierzenia się ze stanem zawieszenia funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w kontekście wydajności sądów, a także co ważniejsze, wzrastające obawy w związku z koniecznością zadbania o zdrowie własne oraz innych osób, w szczególności świadków, stron i pozostałych obywateli przebywających w sądzie.
W tym trudnym kontekście, koniecznym jest, by wybrzmiał na całym świecie głos sędziów wyrażany przez najbardziej reprezentatywne organizacje. Międzynarodowe Stowarzyszenie Sędziów (IAJ) zrzeszające z krajowe stowarzyszenia sędziów z 92 krajów ze wszystkich stron świata, ze swoją europejską gałęzią – Europejskim Stowarzyszeniem Sędziów (EAJ), reprezentującym 43 członków, odpowiedziały niezwłocznie. Tony Pagone Prezes IAJ, sędzia z Australii ostrzegał, że „rozwiązania, jakie zostały przyjęte na całym świecie, nie mogą być utrzymywane i nie mogą być przedłużane tylko wtedy, gdy zasady praworządności oraz zaufania do niezależnego wymiaru sprawiedliwości pozwalają na ich prawidłowe stosowanie”. IAJ/EAJ za pośrednictwem Globalnej Sieci Integrowania Sądownictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych wskazały główne wyzwania jakie stoją przed sądownictwem, podkreślając, że „niezależnie od rozwoju sytuacji, sędziowie będą kontynuować swoją służbę na rzecz każdego obywatela, jeśli tylko pilne rozwiązanie musi być przyjęte, kiedykolwiek orzeczenie musi być wydane. Ma to w szczególności zastosowanie do spraw, które dotyczą fundamentalnych praw obywateli, ochrony najbardziej wrażliwych członków naszych społeczeństw, szczególnie ludzi starszych, ale także np. ofiar przemocy domowej, obecnie ciężko doświadczonych w stanie kwarantanny oraz w ogólności wszystkich którzy tego potrzebują”.
W odniesieniu do ochrony praworządności, EAJ określiło swoje stanowisko w pierwszych dniach izolacji, kiedy to Europa żyłą strachem przed nadchodzącym wirusem, na którym kładł się cień silnego zagrożenia spowodowanego uchwalaniem „dystopijnych” ustaw, wzmacniany przez zbiorowy strach.(…)
Niedawno stanowcze ostrzeżenia Komisji Europejskiej dotyczące braku proporcjonalności węgierskiego prawa dotyczącego stanu nadzwyczajnego i powszechnego publicznego oburzenia przykładowo doprowadziły do tego, że trzynaście europejskich partii należących do Europejskiej Partii Ludowej (EPP) zareagowało stanowczym, publicznym wezwaniem do wydalenia Fideszu. Partia rządząca Węgrami zareagowała w sposób typowy dla rządu węgierskiego; premier odpowiedział w formalnym liście do Sekretarza Generalnego EPL: „Z całym szacunkiem nie mam na to czasu”
W przypadku Polski mogłoby się wydawać, że uporczywe decyzje ETS dotyczące konkretnego profilu niezależności sądów miałyby pozytywny wpływ na sposób, w jaki rząd krajowy postępuje z sądownictwem. Niestety, ten pogląd nie może być bardziej mylący. Wkrótce po nakazie zawieszenia nielegalnych uprawnień Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego reakcja władz krajowych była ponownie pouczająca i typowa: „UE zdecydowanie nie ma kompetencji w sprawach sądowych” – oświadczył przewodniczący partii politycznej kierującej rządem.
Ten całkowity brak dialogu ze strony autokratycznych polityków dowodzi, jak niezbędne stało się zdecydowane zaangażowanie władz UE. W odniesieniu do sądownictwa, wykonanie europejskich nakazów aresztowania lub innych żądań dotyczących praw człowieka zgłoszonych przez niedemokratyczne i nieliberalne państwa członkowskie, takie jak Polska lub Węgry, mogą okazać się nie do zniesienia dla sądów krajowych w krajach UE; „Wzajemne zaufanie” nie może przetrwać bez niezależności sądów.
Ostatnio, mówiąc o kryzysie gospodarczym spowodowanym przez pandemię, przewodniczący Komisji Europejskiej mocno podkreślił, że „w tym kryzysie nie może być żadnych półśrodków” i zaapelował o „ogromną inwestycję w postaci planu Marshalla dla Europy”.
Całość stanowiska na stronie SSP IUSTITIA.
