PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Dlaczego podczas więziennego widzenia przy stoliku, w niektórych więzieniach i aresztach jest krata, albo udająca ja przezroczysta szyba z platiku? Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk pyta gen. Jacka Włodarskiego Dyrektora Generalnego Służby Więziennej o nieprawidłowości podczas widzeń w więzieniach oraz aresztach śledczych przy stoliku.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwrócił się pan Dawid J. , przebywający w Areszcie Śledczym w B.. Żalił się on na sposób realizacji widzeń w tej jednostce. Podnosił, że mimo iż korzysta z widzeń na zasadach określonych w art. 105a § 5 kodeksu karnego wykonawczego – a więc przy oddzielnym stoliku, w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt skazanego z osobą odwiedzającą – podczas widzenia oddzielony jest kratą od osoby odwiedzającej. Skargi dotyczące realizowania w podobny sposób widzeń udzielanych w trybie art. 105a § 5 k.k.w. wpływają do Rzecznika również z innych jednostek, np. Aresztu Śledczego w P.
Wizytujący jednostki penitencjarne przedstawiciele Rzecznika stwierdzili, że w podobnych warunkach odbywają się widzenia w Zakładzie Karnym w W.. Badając przedstawiony problem ustalono, że w wymienionych jednostkach widzenia odbywają się w salach, w których stoliki zestawione są w szeregu, a poszczególne stanowiska oddzielone od siebie przegrodami. Osoby odwiedzające i skazani znajdują się po przeciwnych stronach stołu. Pomiędzy nimi zainstalowana jest przegroda w postaci kraty lub płyty z przezroczystego tworzywa sztucznego. W każdym z tych przypadków administracje jednostek penitencjarnych oraz organy bezpośredniego nadzoru, do których zwracał się Rzecznik, stały na stanowisku, że odbywanie widzeń w opisany sposób jest właściwe i nie stoi w sprzeczności z przepisem art. 105a § 5 k.k.w.
W opinii Rzecznika stosowanie przegród oddzielających od siebie uczestników widzenia jest sprzeczne z treścią przepisu art. 105a § 5 k.k.w., który stanowi, iż widzenia odbywają się przy oddzielnym stoliku, w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt skazanego z osobą odwiedzającą. Rzecznik nie może podzielić poglądu, iż kontakt pomiędzy osobami odbywającymi widzenie w taki sposób nosi cechy ?bezpośredniego”. ?Oddzielny” – to osobny, niezwiązany, niepołączony z innym. Już samo połączenie stolików ze sobą w jeden szereg sprawia, że pomiędzy uczestnikami widzenia powstaje bariera uniemożliwiająca w istocie nawiązanie kontaktu w formie, jaką przewidział ustawodawca. Zastosowanie krat i przegród plastikowych w jeszcze większym stopniu ogranicza możliwość kontaktu fizycznego pomiędzy skazanym i osobą odwiedzającą. Szczególnie dotkliwie jest to odczuwane w przypadku widzeń rodziców z małymi dziećmi. Skazani podnoszą że odbierają takie warunki jako okoliczności dodatkowo stygmatyzujące ich w oczach bliskich.
Jednym z celów kary jest społeczna readaptacja więźnia, w której ogromną rolę odgrywa udział rodziny i osób najbliższych. W obowiązujących przepisach w znaczący sposób akcentuje się potrzebę podtrzymania więzi, jakie łączą osoby pozbawione wolności ze środowiskiem zewnętrznym, z rodziną i innymi osobami bliskimi.(…) Działania administracji, które idą w kierunku maksymalnego ograniczenia bezpośredniego kontaktu fizycznego z osobami bliskimi, nie korespondują z ideą wyrażoną w powołanych przepisach. Niewątpliwie wprowadzenie tego rodzaju ograniczeń przez administrację więzienną jest podyktowane względami ochrony i bezpieczeństwa. Nie sposób kwestionować ich wagi, nie powinny one jednak całkowicie determinować postępowania z więźniami.(…)
W zaleceniach Rady Europy wskazuje się, że restrykcje nałożone na osoby pozbawione wolności winny być ograniczone do koniecznego minimum i proporcjonalne do uzasadnionego celu, dla którego zostały nałożone. Zapewnienie bezpieczeństwa osób i jednostki penitencjarnej jest bez wątpienia ?celem uzasadnionym”, wątpliwości budzi jednak, czy nałożone ograniczenia mieszczą się w granicach koniecznego minimum i odpowiadają zasadzie proporcjonalności.
W opinii Rzecznika stosowanie przegród oddzielających osoby odwiedzające od skazanych, którzy korzystają z widzeń na zasadach określonych w art. 105a § 5 k.k.w., jest nadmierną, nieuzasadnioną dolegliwością i w związku z tym jest sprzeczne z art. 4 § 2 k.k.w., mówiącym iż karę pozbawienia wolności wykonuje się w sposób humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego. RPO poprosił o rozważenie przedstawionej kwestii i powiadomienie o stanowisku zajętym w sprawie.
